ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ… πριν από δώδεκα χρόνια, στις 22 Νοεμβρίου 2000, «έτρεξε» τον τελευταίο «αγώνα» της ζωής του, ένας από τους κορυφαίους δρομείς όλων των εποχών, ο Τσέχος Εμίλ Ζάτοπεκ. Τα επιτεύγματα του πασίγνωστα και συγκρίσιμα μόνο με τα αντίστοιχα του Πάαβο Νούρμι και του Χαϊλέ Γκεμπρσελάσιε στην υπεραιωνόβια ιστορία του μοντέρνου κλασικού αθλητισμού.
Ο τάφος του Εμίλ Ζάτοπεκ στο Ροζνόφ
Σε αυτό το αφιέρωμα, δεν θα σπαταλήσουμε το χρόνο σας στην απαρίθμηση των αμέτρητων επιτυχιών του, αλλά θα σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε τον Ζάτοπεκ, μέσα από μικρά γεγονότα και περιγραφές ανθρώπων που τον έζησαν από κοντά.
———————————————————————————
Ο Εμίλ Ζάτοπεκ ήταν το μεγάλο όνομα της εποχής του, τη δεκαετία του ’50, με φιλοδοξίες που έφταναν μέχρι τα άστρα, αλλά αντίθετα με τη σημερινή ιλουστρασιόν, χολιγουντιανή πραγματικότητα, ήταν προσιτός, γήινος και ταπεινός, ίσως και λόγω των φτωχικών παιδικών του χρόνων.
Για αυτό, αν και είχε κερδίσει κάθε διαθέσιμο τίτλο, παρέμεινε προσγειωμένος και μετριόφρων και όλοι τον σεβόντουσαν και αναγνώριζαν το μεγαλείο του, ακόμα και πολλά χρόνια μετά την απόσυρσή του από τους στίβους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και «μπαρουτοκαπνισμένοι», συνηθισμένοι στη συναναστροφή με διασημότητες, δημοσιογράφοι, περίμεναν στην ουρά για ένα πολύτιμο ιδιόχειρο αυτόγραφό του.
Ως δρομέας ήταν απρόβλεπτος. Μπορούσε να μπει από την αρχή μπροστά σε μία κούρσα και να μην κοιτάξει πίσω, μέχρι και το νήμα ή να περιμένει να επιτεθεί στο τελευταίο βιράζ και να σπριντάρει καταπίνοντας τους αντιπάλους του, όπως στον περίφημο τελικό των 5000μ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1952. Μια διοργάνωση που τον ανέβασε στον Ολυμπο, αφού όχι μόνο δοκίμασε το αδιανόητο, να δηλώσει δηλαδή συμμετοχή σε 5.000μ, 10.000μ και Μαραθώνιο, αλλά κέρδισε κιόλας και στις τρεις αποστάσεις, δημιουργώντας σε όλες, νέο ολυμπιακό ρεκόρ. Χαρακτηριστική η σκηνή που ανακοινώνει στους ανθρώπους της Ομοσπονδίας του ότι θέλει να τον δηλώσουν και στον Μαραθώνιο.
«Μια στιγμή, έχεις δηλωθεί σε 5άρι και 10άρι ήδη και δεν έχεις ξανατρέξει σε Μαραθώνιο! Θα πεθάνεις στον δρόμο!». Ο Ζάτοπεκ έβαλε το δάχτυλο στο κρόταφο και απάντησε: «Θα δείτε, θα δείτε».
Και όλοι τον είδαν να καταρρίπτει το ολυμπιακό ρεκόρ με 2:23.03, κάνοντας πέντε τα ολυμπιακά του μετάλλια, καθώς είχαν προηγηθεί άλλο ένα χρυσό στα 10.000 και ένα ασημένιο στα 5000μ το 1948 στο Λονδίνο και τα δύο χρυσά στο Ελσίνκι λίγες μέρες νωρίτερα.
Δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το μεγαλύτερο επίτευγμά της καριέρα του, που ολοκληρώθηκε το 1957 και να του απονείμει το υπέρτατο αθλητικό όσκαρ. Πέρα από τους θριάμβους του στους μεγάλους αγώνες, ο Ζάτοπεκ κατέρριψε και έξι παγκόσμια ρεκόρ. Οι 38 συνεχόμενες νίκες του όμως στα 10.000 από το Μάιο του ’48 μέχρι τον Ιούλιο του ’54 θέτουν σοβαρή υποψηφιότητα για το κορυφαίο κατόρθωμά του. Ακόμα και ο «πολύς» Χαϊλέ Γκεμπρσελάσιε έμεινε εφτά χρόνια αήττητος, ένα περισσότερο από τον Ζάτοπεκ, αλλά σε αυτό το διάστημα κέρδισε «μόλις» έντεκα κούρσες.
Το στυλ του, η τεχνική του στο τρέξιμο ήταν παράδειγμα προς αποφυγήν, τα κιλά του, το σουλούπι του, σίγουρα ακατάλληλα για Μαραθώνιο. Κάθε δρασκελιά του, έμοιαζε σαν να είναι η τελευταία του, θαρρείς και ήταν έτοιμος να σωριαστεί, εξαντλημένος στο έδαφος. Ο «άνθρωπος – ατμομηχανή», όμως, όπως εύστοχα τον αποκαλούσαν, ήταν ανεξάντλητος από «κάρβουνο» και η «ατμομηχανή» έτρεχε και έτρεχε όλο και πιο γρήγορα μέχρι τον τελευταίο «σταθμό».
Ο Ζάτοπεκ δεν είχε προπονητή ούτε μυστικό αποτελεσματικότητας δεν υπήρχε. Μόνο, δουλειά και ταλέντο. Για αυτό και απλόχερα χάριζε το πρόγραμμα της προπόνησής του, σε όποιον το ζητούσε. Ακόμα και μέσα στον αγώνα, στις προκριματικές σειρές, ενθάρρυνε τους αντιπάλους του να τον ακολουθήσουν, τον καθένα στη μητρική του γλώσσα με σκόρπιες λέξεις που είχε αποστηθίσει από τα αμέτρητα ταξίδια του.
Δείγμα της τεχνικής στο τρέξιμό του
Για όσους έχουν την περιέργεια τι διάολο προπόνηση έκανε και ήταν τόσο αποτελεσματικός, ιδού κάποια από τα προγράμματά του:
Το 1948 έκανε καθημερινά 5Χ200μ, 200μ αποκατάσταση, 10Χ400μ, 200μ αποκατάσταση, 5Χ200μ,
