Παστίλιες ανατροφής [Γράφει η Γεωργάκη Ευαγγελία, Διευθύντρια 2ου ΓΕΛ Γέρακα]

Απευθυνόμενη σε ένα κοινό γονέων είναι προφανές αυτό που μας ενώνει: η κοινή αγωνία και ο κοινός μόχθος για την ανατροφή των παιδιών μας. Από την άλλη, το εύρος των ηλικιών των παιδιών δηλώνει ότι άλλοι βρίσκονται στον λειμώνα της παιδικής ηλικίας όπου ακόμα το παιδί μαθαίνει και χαίρεται γι’ αυτό, ενώ άλλοι χειμάζονται ήδη από τις θύελλες της εφηβείας. Σκέφθηκα, λοιπόν, να αναφερθώ σε κάποιες δημοφιλείς στερεότυπες φράσεις/παστίλιες που κυκλοφορούν ευρέως στο στόμα των παιδιών, ηχούν «φιλελεύθερες» και ευχάριστες αλλά σε βάθος χρόνου προκαλούν πονοκεφάλους.

Παστίλια 1η: Ο σεβασμός κερδίζεται Και όμως όχι! Το παιδί οφείλει να μάθει ότι ο σεβασμός δεν κερδίζεται λόγω επιδόσεων ή τρόπου του προσώπου που σεβόμαστε. Ο σεβασμός πηγάζει από μια ιδιότητα, από κάτι που είναι το συγκεκριμένο πρόσωπο. Γι’ αυτό το παιδί οφείλει να σέβεται τους γονείς του, τους καθηγητές τους, τους μεγαλύτερους: επειδή είναι αυτοί που είναι και αυτό αρκεί. Έτσι, ξεφεύγουμε από τις παγίδες

του «τίνος θα περάσει» και του «άραγε αξίζω τον σεβασμό του παιδιού μου» και δεν μπαίνουμε σε παιχνίδια εξουσίας και «πρωταθλητισμό εντυπώσεων» με κριτή ένα παιδί.

Παστίλια 2η : Είμαστε όλοι ίσοι! Η ισοτιμία ως προς την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό της προσωπικότητας είναι αυτονόητη. Ταυτόχρονα, όμως, οι ανθρώπινες κοινωνίες δια-
κρίνονται από την έντονη ασυμμετρία της πραγματικότητας ως προς τις ιδιότητες των μελών τους. Μια οικογένεια και κατ΄ επέκταση μια σχολική κοινότητα είναι ένα σύστημα αυστηρά συγκροτημένο, που διέπεται από κανόνες και όχι μία ασαφής οντότητα, όπου ιδιότητες, θέσεις, λειτουργίες, ρόλοι, τρόποι, λόγια και πράξεις δεν έχουν τίποτε το ξεχωριστό. Οι εν λόγω ιδιότητες δεν αποδίδονται με βάση διαπροσωπικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες, αλλά σύμφωνα με τους θεσμικούς κώδικες και κανόνες της κοινωνικής ζωής. Υπό κανονικές συνθήκες, όπου επικρατούν σχέσεις βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό, στο διάλογο και τον κοινό νου, όλα τα μέλη έχουν επίγνωση του πεπερασμένου της «σφαίρας επιρροής» τους. Το ότι δύσκολα μπορεί να είναι όλοι 100% ευχαριστημένοι, είναι απόλυτος νόμος, που τον ζει καθένας κάθε μέρα. Συχνά, όμως, πέφτουμε θύματα ιδεολογικών παρεξηγήσεων, μεταμοντέρνων και αποδομητικών «απελευθερώσεων», που έχουν σαν πυρήνα τους την άρνηση της ασυμμετρίας της πραγματικότητας κι από την πολλή αποδόμηση δεν έχει απομείνει κάποιο νόημα στις λέξεις: όλοι (στην οικογένεια, στο σχολείο, παντού) είναι «ισότιμα μέλη» και ο καθένας χρίζει τον εαυτό του «κριτή», με μόνο κριτήριο «αν εκείνο που κάνει ο άλλος ευχαριστεί τον αυτόκλητο κριτή». Και πάλι όχι!

Παστίλια 3η: Είναι δικαίωμά μου! Από την ιδιότητα του παιδιού δεν απορρέουν μόνο δικαιώματα. Απορρέουν και υποχρεώσεις-πρακτικές και ηθικές. Την στιγμή που τα παιδιά αποδέχονται βαρύτατες υποχρεώσεις στο όνομα
κάποιας καριέρας στη μουσική, στον αθλητισμό ή στην προοπτική μιας δουλειάς, απεχθάνονται στοιχειώδεις υποχρεώσεις που απαιτούνται για να γίνουν άνθρωποι συγκροτημένοι, ισορροπημένοι και καλοί. Το παιδιά πρέπει να αντιληφθούν την έννοια ότι «υπάρχουν κανόνες» και μάλιστα σε ορισμένες ομάδες είναι μέσα χωρίς να ρωτηθούν ή να εγκρίνουν. Βρίσκονται εξ ορισμού σε μια κατάσταση, στην οποία έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Παστίλια 4η : Παιδιά είμαστε ακόμη! Το ότι το παιδί είναι παιδί ακόμη δεν είναι λόγος απαλλαγής, αλλά λόγος μαθητείας! Δεν υπάρχει πλάσμα τραγικότερο από το ακυβέρνητο παιδί- ένα παιδί απαίδευτο, απροσανατόλιστο, ακαθοδήγητο, έρμαιο των ορμών και της ακρισίας του. Και μια βασική και αναλλοίωτη ιδιότητα του γονιού είναι ότι ο γονιός μπορεί να αρνείται και να απαγορεύει χωρίς να ταλαντεύεται. Μπορεί να λέει «Όχι!» και «Μη!» δίχως να φοβάται. Το παιδί γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι η άρνηση του άλλου είναι ένα κομμάτι της ζωής - δυσάρεστο ή εκνευριστικό, όμως αναπόφευκτο στάδιο αποχωρισμού της αυταπάτης ότι όλα επιτρέπονται και υιοθέτησης μιας πιο λειτουργικής και ρεαλιστικής αντίληψης για τον κόσμο. Αν δεν γίνει αυτό, το παιδί θα παλεύει να μάθει σκουντουφλώντας και παραπαίοντας, κτυπώντας πάνω σε πλευρές του κόσμου που «δεν είχε φανταστεί ότι είναι έτσι». Και θα παλεύει να μάθει, με τον δύσκολο τρόπο, μέσα από αλλεπάλληλες δυσάρεστες εμπειρίες και αποτυχίες, ότι ο φανταστικός κόσμος, όπου το ίδιο νομίζει ότι ζει, πολύ απέχει από τον πραγματικό κόσμο όπου καλείται να ζήσει, πρώτα στο σχολείο και αργότερα στην κοινωνία.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναγνωρίσω ότι σε μια παιδοκεντρική κοινωνία με αποθέωση του παιδικού ναρκισσισμού, η γονεϊκή λειτουργία γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Η τέχνη του να είσαι γονιός (πολύ κοντά, πάντα παρών, ασκώντας υψηλή εποπτεία) είναι ιδιαίτερα απαιτητική. Σχολείο και οικογένεια, ενώ αποτελούν δύο διαφορετικά συστήματα, συνθέτουν ταυτόχρονα ένα ενιαίο πλαίσιο ζωής για τα παιδιά. Οι δύο αυτοί κόσμοι είναι σημαντικό να βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή συνεννόησης και επικοινωνίας μεταξύ τους, να συνεργάζονται αποτελεσματικά, να αλληλοσυμπληρώνονται όπου χρειάζεται, για να μπορούν να τα καθοδηγήσουν σωστά στην πορεία προς την αυτονόμηση και την επιτυχή προσαρμογή τους στην πραγματικότητα.

Γεωργάκη Ευαγγελία,
Διευθύντρια 2ου ΓΕΛ Γέρακα