Νησί της Μεσογείου με πέντε γράμματα: Κούβα

Ποιο καθεστώς αμφισβητεί τη αστική δημοκρατία και την ατομική ιδιοκτησία στην Ευρώπη;

Προσπαθήστε να φανταστείτε ένα καθεστώς στο οποίο οι ηγέτες (αυτοί που ασκούν τον πραγματικό έλεγχο και όχι οι αχυράνθρωποί τους) αμφισβητούν το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας, επιβάλλουν περιορισμούς στη ροή κεφαλαίων και δεν επιτρέπουν στους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού να αμφισβητήσουν καμία από αυτές τις αποφάσεις.
Εδώ και περίπου μισό αιώνα οι δυτικές κυβερνήσεις και η κυρίαρχη προπαγάνδα των ΜΜΕ υποστηρίζουν ότι αυτό το καθεστώς βρίσκεται στην Κούβα. Από το Μάρτιο του 2013 βρίσκεται και στην Κύπρο.
Η αμφισβήτηση της ατομικής περιουσίας των κατοίκων και όσων συνεργάζονται με το τραπεζικό σύστημα του νησιού, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων αποτελούν ρυθμίσεις που αμφισβητούν την πεμπτουσία όχι μόνο του νεοφιλελεύθερου δόγματος αλλά του ίδιου του καπιταλισμού. (Αντιθέτως η κατάργηση της δημοκρατίας είναι απόλυτα συμβατή με τον καπιταλισμό οπότε δε θα μας απασχολήσει σε αυτό το κείμενο).
Θα αναρωτηθεί βέβαια κανείς: μας ενδιαφέρει εμάς η τιμή και η αγνότητα του καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού, η ατομική ιδιοκτησία και η προστασία τω μεγαλοκαταθετών; Προφανώς όχι. Μήπως άλλωστε δεν στηρίζουμε όλα αυτά τα χρόνια την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων που επέβαλε η Ισλανδία και η οποία, σε συνδυασμό με την στάση πληρωμών, την εθνικοποίηση τραπεζών και την υποτίμηση του νομίσματος, βοήθησαν τη χώρα να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για ολόκληρο τον πλανήτη;

Οι νεοφιλελεύθεροι μπορεί να υστεριάζουν κάθε φορά που προτείνεται μια ρύθμιση για την προστασία των πολιτών αλλά δεν έχουν κανένα πρόβλημα να χρησιμοποιούν το σύνολο του κρατικού και κατασταλτικού μηχανισμού (πραγματοποιώντας ακόμη και βασανιστήρια αν χρειαστεί) για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

 Η περίπτωση της Κύπρου μας θυμίζει κάτι που έλεγε στο ντοκιμαντέρ Catastroika ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ. Ότι δηλαδή ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια ιδεολογία που χρειάζεται τρομακτική ποσότητα κρατικής παρέμβασης για να λειτουργεί. Το πρόβλημα, όπως μας εξηγούσε, δεν είναι τι μέγεθος της ρύθμισης που επιβάλλεται σε μια οικονομία αλλά από ποιόν επιβάλλεται.

Δείτε το σχετικό απόσπασμα με τις συνεντεύξεις της Ναόμι Κλάιν και του Ζίζεκ εδώ (επιλέξτε ελληνικούς υπότιτλους).

Στην περίπτωση της Ισλανδίας, την οποία αναφέραμε, τα μέτρα προστάτευαν τους πολίτες απέναντι στους τραπεζίτες και τα αρπακτικά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η επιβολή τους, αν και αντιβαίνει όλες τις αρχές του ΔΝΤ και της Τρόικας, συνέβαλαν αποτελεσματικά στην έξοδο από την κρίση και την επίτευξη σημαντικής ανάπτυξης, σε μια ήπειρο που βυθίζεται στην ύφεση.
Προφανώς η Ισλανδία ήταν σε θέση να ασκήσει ανεξάρτητη οικονομική πολιτική γιατί δεν βρίσκεται σε αυτό που ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν αποκαλεί τον “ζουρλομανδύα του ευρώ”. Με το ίδιο σκεπτικό και η Αργεντινή χρειάστηκε να εγκαταλείψει την πρόσδεση του πέσο με το δολάριο (που δημιουργούσε συνθήκες μιας μικρής ευρωζώνης) για να γνωρίσει τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική και τον κόσμο.
Ακόμη και στην Κούβα όμως, με όσα και αν έχει να τις καταλογίσει κανείς η κυβέρνηση εργάστηκε για δεκαετίες για τα συμφέροντα του λαού απέναντι σε ένα δολοφονικό εμπάργκο και τις συνεχείς απειλές εισβολής μιας υπερδύναμης.
Η Κύπρος, αντίθετα, ακολουθώντας το δρόμο της Ιρλανδίας προστατεύει τους τραπεζίτες και τα χρηματοπιστωτικά συμφέροντα του Βερολίνου σε βάρος των πολιτών. Η απόφαση του Eurogroup, αν δεν ανατραπεί άμεσα από τον κυπριακό λαό, θα σηματοδοτήσει την μεγαλύτερη εθνική καταστροφή μετά την τουρκική εισβολή.
Επειδή όμως είναι μια μικρή χώρα υπάρχει ο κίνδυνος οι ευρωπαϊκοί λαοί να την αγνοήσουν. Όπως έκαναν και με την Τσεχοσλοβακία στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (και εμείς δεν είμαστε El Pais για να σβήνουμε τα σχόλιά μας).
Άρης Χατζηστεφάνου