Πείραμα... ζωής στην Κρήτη με τη σκόνη από Σαχάρα

 Ένα μεγάλο πείραμα που φιλοδοξεί να ρίξει φως στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τεράστιων ποσοτήτων σκόνης που φτάνουν κάθε χρόνο στη χώρα μας από
τη Σαχάρα διεξάγεται στην Κρήτη. 

Με τη βοήθεια τεράστιων δεξαμενών και υπερσύγχρονων εργαστηρίων Έλληνες και ξένοι επιστήμονες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν την επίδραση της αφρικανικής σκόνης στο θαλάσσιο οικοσύστημα και να προσδιορίσουν εάν τελικά ωφελεί ή βλάπτει την παραγωγικότητα της θάλασσας.

Ολοι γνωρίζουμε τα καφέ - κόκκινα νέφη σκόνης που προέρχονται από την αφρικανική ήπειρο τα οποία κάθε άνοιξη μεταφέρονται με τους νοτιάδες στην Ελλάδα. Λερώνουν τα αυτοκίνητά και τα μπαλκόνια, μειώνουν την ορατότητα και σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν τσούξιμο σε ευαίσθητα μάτια ή αναπνευστικά προβλήματα σε ανθρώπους που πάσχουν από άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια κλπ. 

Ομως, η σκόνη από τη Σαχάρα δεν έχει επιπτώσεις μόνο στην άνεσή μας, τις μετακινήσεις ή την υγεία μας. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτές είναι πολύ ευρύτερες και σχετίζονται όχι μόνο με την ατμόσφαιρα αλλά και με τον θαλάσσιο κόσμο.

Εκεί ακριβώς επικεντρώνεται το πείραμα που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην ερευνητική βάση του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στο Ηράκλειο της Κρήτης. Με επικεφαλής τη βιολόγο του ΕΛΚΕΘΕ, Παρασκευή Πήττα, μια πολυεθνική ομάδα ερευνητών επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα αν και πώς επηρεάζεται η θάλασσα.

«Ψάχνουμε να βρούμε ποια είναι η επίδραση της σκόνης της Σαχάρας όταν αυτή μπαίνει μέσα στο θαλασσινό νερό γιατί η θεωρία λέει ότι μεταφέρει κάποια θρεπτικά ιόντα, φώσφορο και διάφορα άλλα μέταλλα. Εμείς θέλουμε να βρούμε ποια είναι η επίδραση αυτή, δηλαδή κατά πόσο αυξάνει την παραγωγικότητα του συστήματος ή όχι» εξηγεί στην «Espresso» η κ. Πήττα. Το πείραμα διεξάγεται στο ερευνητικό κέντρο του ΕΛΚΕΘΕ με την ονομασία «Cretacosmos». Εκεί βρίσκονται εγκατεστημένες εννέα πειραματικές δεξαμενές, γεμάτες με θαλασσινό νερό, μέσα στις οποίες οι επιστήμονες έχουν προσθέσει αφρικανική σκόνη την οποία έχουν συλλέξει κατά τη διάρκεια προηγούμενων εμφανίσεων του φαινομένου. 

«Εχουμε μεταφέρει νερό από τη θάλασσα σε μεγάλες δεξαμενές, όγκου τριών κυβικών η καθεμία, οι οποίες λέγονται μεσόκοσμοι και οι οποίες μας δίνουν τη δυνατότητα να κάνουμε πειράματα περιλαμβάνοντας όλη την πολυπλοκότητα του θαλάσσιου κόσμου» λέει η ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ και συνεχίζει: 

«Εκεί μέσα, μετρώντας διάφορες παραμέτρους, από οξυγόνο, παραγωγές βακτηριακές και πρωτογενείς, όλους τους φυτοπλανγκτονικούς οργανισμούς κλπ., και με τις χημικές αναλύσεις που θα γίνουν θα προσπαθήσουμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα σε σχέση με την επίδραση αυτή».

Το μεγάλο πείραμα ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα και αναμένεται να ολοκληρωθεί σήμερα ή αύριο. Ωστόσο, θα χρειαστεί ακόμη πολλή δουλειά και πολλές ώρες αναλύσεων για να λυθεί ο γρίφος. 

«Δεν μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη για απαντήσεις», επισημαίνει η κ. Πήττα. «Είδαμε κάποια μικρή αύξηση της χλωροφύλλης τις πρώτες ημέρες αλλά οι αναλύσεις γίνονται τώρα, ενώ θα πάρουν μήνες για να ολοκληρωθούν και να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα. Είναι πολύ πολύπλοκο το σύστημα, απ’ ό,τι βλέπουμε, και θα πρέπει να τα λάβουμε όλα υπόψη μας».

Η ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ... ΠΟΛΥΚΟΣΜΙΑ
Για τη διεξαγωγή του πειράματος εργάζονται τριάντα έξι επιστήμονες από έντεκα χώρες, που καλύπτουν πάρα πολλές ειδικότητες. «Η δουλειά στους μεσοκόσμους περιλαμβάνει πάντα πάρα πολύ κόσμο» αναφέρει η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, προσθέτοντας πως «ακριβώς επειδή καλύπτει όλη την πολυπλοκότητα του συστήματος, από τους ιούς μέχρι τα κοπίποδα (ζωοπλαγκτόν), εμπλέκει και πολλές ειδικότητες επιστημόνων».

Το πείραμα της Κρήτης αποτελεί ένα μόνο από τα πειράματα που διεξάγουν σε σχέση με τον θαλάσσιο κόσμο τα μέλη του ευρωπαϊκού δικτύου Mesoaqua, στο οποίο ανήκει και το ΕΛΚΕΘΕ. Αντίστοιχες εγκαταστάσεις, με πειραματικές δεξαμενές μεγάλου όγκου, υπάρχουν επίσης στη Νορβηγία, στη Σουηδία, στη Γερμανία και στη Γαλλία. Οι εγκαταστάσεις του ΕΛΚΕΘΕ δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από εκείνες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. 

«Εμείς έχουμε το μεγάλο πλεονέκτημα δίπλα σε αυτές τις εγκαταστάσεις του μεγάλου όγκου να έχουμε ένα πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο το οποίο επιτρέπει σε όλους τους ερευνητές να εργαστούν και να βγάλουν τα δεδομένα του υπό τέλειες συνθήκες» επισημαίνει η κ. Πήττα.


Σ. ΔEΛHΓΙΩPΓHΣ