Η μισή "στροφή" του ΚΚΕ στο 19ο Συνέδριο: Είναι ο τελεσιγραφισμός επαναστατική πολιτική;

Αντώνης Νταβανέλλος

     

Η ΚΕ του ΚΚΕ θέτει ως στόχο την άμεση μετάβαση στο σοσιαλισμό, αλλά δεν μας λέει τίποτα για το πώς σκοπεύει να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Το μόνο που συνιστά είναι η αποφυγή των άκαιρων αναμετρήσεων (όπως η κυβέρνηση της Αριστεράς που επιλέγει ο ΣΥΡΙΖΑ) και κατά τα άλλα… αναμονή, μέχρι «να έρθουν στην ημερήσια διάταξη οι αντικειμενικές συνθήκες της σοσιαλιστικής επανάστασης».

Το 19ο Συ­νέ­δριο θα απο­δει­χθεί ένα ση­μα­ντι­κό συ­νέ­δριο για το ΚΚΕ.

Οι θέ­σεις της ΚΕ πραγ­μα­το­ποιούν μια «στρο­φή»: εγκα­τα­λεί­πουν με ρητό τρόπο τη στρα­τη­γι­κή των
«στα­δί­ων» προς το σο­σια­λι­σμό, εγκα­τα­λεί­πουν, εν μέρει, την εκ­δο­χή του «μαρ­ξι­σμού» που επι­βλή­θη­κε στα ΚΚ πα­γκό­σμια μετά την επι­κρά­τη­ση του στα­λι­νι­σμού στην ΕΣΣΔ στη δε­κα­ε­τία του ’30, θέ­τουν τη στρα­τη­γι­κή της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης σαν τη μο­να­δι­κή θε­ω­ρη­τι­κή βάση επί της οποί­ας μπο­ρεί να στη­ρι­χθεί η ανά­πτυ­ξη της Αρι­στε­ράς ως δια­κρι­τού πο­λι­τι­κού ρεύ­μα­τος.
Όπως γρά­φει ο «Ρι­ζο­σπά­στης» (3/1/2013: «Η τα­ξι­κή πάλη και το ζή­τη­μα εξου­σί­ας»), το θε­με­λια­κό ζή­τη­μα στη συ­ζή­τη­ση είναι: α) «της συ­γκέ­ντρω­σης των δυ­νά­με­ων για τη σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση», γιατί, β) «με δε­δο­μέ­νο το χα­ρα­κτή­ρα της επο­χής ως επο­χής του ιμπε­ρια­λι­σμού… άρα και επο­χής των σο­σια­λι­στι­κών επα­να­στά­σε­ων», αλλά και γ) «την εκτί­μη­ση ότι στην Ελ­λά­δα έχουν δια­μορ­φω­θεί οι υλι­κοί όροι για το πέ­ρα­σμα στο σο­σια­λι­σμό, ανε­ξάρ­τη­τα αν δεν είναι στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη οι αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης…».
Στά­δια
Από τη σκο­πιά του μαρ­ξι­σμού και του λε­νι­νι­σμού αυτές οι τρεις θέ­σεις είναι σω­στές. Αφή­νουν πίσω τις πρω­τό­γο­νες ανα­λύ­σεις του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού ως «ψω­ρο­κώ­σται­νας», αφή­νουν πίσω τις στρα­τη­γι­κές του ΚΚΕ, σε προη­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες, που έδι­ναν προ­τε­ραιό­τη­τα στο «ξε­πέ­ρα­σμα των τσι­φλι­κά­δι­κων κα­θυ­στε­ρή­σε­ων», ή που θε­ω­ρού­σαν την εμπέ­δω­ση της εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας, της αστι­κής δη­μο­κρα­τί­ας και την ανά­πτυ­ξη βα­ριάς βιο­μη­χα­νί­ας στην Ελ­λά­δα, ως ανα­ντι­κα­τά­στα­τες προ­ϋ­πο­θέ­σεις για να τεθεί το ζή­τη­μα του σο­σια­λι­σμού.
Δη­μιουρ­γούν, επί­σης, τη βάση για μια σο­βα­ρή ερ­μη­νεία της με­γά­λης ήττας του λαϊ­κού κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς στα 1944-45, αλλά και την ερ­μη­νεία των απί­στευ­τα και­ρο­σκο­πι­κών επι­λο­γών της κομ­μα­τι­κής ηγε­σί­ας στις δε­κα­ε­τί­ες του 1960, του ’70 και του ’80…
Το βήμα αυτό δεν μπο­ρεί να χα­ρα­κτη­ρι­στεί παρά ως κα­λο­δε­χού­με­νο. Ανοί­γει σε ένα πλατύ τμήμα του ορ­γα­νω­μέ­νου κό­σμου της Αρι­στε­ράς τη συ­ζή­τη­ση για το πώς μπο­ρού­με πράγ­μα­τι να φτά­σου­με στο σο­σια­λι­σμό. Κατά τη γνώμη μου, η ηγε­σία του ΚΚΕ θα παι­δευ­τεί πολύ για να «μα­ζέ­ψει» τις συ­νέ­πειες αυτού του βή­μα­τος που σή­με­ρα κάνει.
Πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο που το βήμα αυτό είναι μισό και με­τέ­ω­ρο. Η ΚΕ του ΚΚΕ θέτει ως στόχο την άμεση με­τά­βα­ση στο σο­σια­λι­σμό, αλλά δεν μας λέει τί­πο­τα για το πώς σκο­πεύ­ει να κι­νη­θεί προς αυτή την κα­τεύ­θυν­ση. Το μόνο που συ­νι­στά είναι η απο­φυ­γή των άκαι­ρων ανα­με­τρή­σε­ων (όπως η κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς που επι­λέ­γει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ) και κατά τα άλλα… ανα­μο­νή, μέχρι «να έρ­θουν στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη οι αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης».
Στο έδα­φος της μαρ­ξι­στι­κής και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο της λε­νι­νι­στι­κής πα­ρά­δο­σης δεν υπάρ­χουν πε­ρι­θώ­ρια για τέ­τοιες ακρο­βα­σί­ες. Από την επο­μέ­νη της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης και μέχρι το 4ο Συ­νέ­δριο της Διε­θνούς, το μπολ­σε­βί­κι­κο κόμμα και η Κο­μι­ντέρν αφιέ­ρω­σαν την προ­σο­χή τους για να επε­ξερ­γα­στούν την απά­ντη­ση στο ερώ­τη­μα: Τι ση­μαί­νει «προ­ε­τοι­μα­σία και συ­γκέ­ντρω­ση των δυ­νά­με­ων της επα­νά­στα­σης σε συν­θή­κες μη επα­να­στα­τι­κής κα­τά­στα­σης»;
Και η απά­ντη­σή τους είχε δύο πο­λύ­τι­μες πα­ρα­κα­τα­θή­κες: Ενιαίο Μέ­τω­πο και Με­τα­βα­τι­κό Πρό­γραμ­μα.
Το ΚΚΕ τις απορ­ρί­πτει και τις δύο, τις αντι­κα­θι­στά με κα­ρι­κα­τού­ρες, με απο­τέ­λε­σμα ο, τάχα, επα­να­στα­τι­κός προ­σα­να­το­λι­σμός του κόμ­μα­τος να υπο­βι­βά­ζε­ται σε ιδε­ο­λο­γι­κό προ­πα­γαν­δι­σμό.
Στη θέση τον Ενιαί­ου Με­τώ­που, η ΚΕ του ΚΚΕ αντι­πα­ρα­θέ­τει μια κά­ποια «Λαϊκή Συμ­μα­χία» με­τα­ξύ του ΚΚΕ, του ΠΑΜΕ, του ΜΑΣ και άλλων ενώ­σε­ων… οπα­δών του ΚΚΕ. Αφή­νει έτσι τε­λεί­ως ανα­πά­ντη­το το ερώ­τη­μα: Πώς μπο­ρεί το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα να συ­γκε­ντρώ­νει δυ­νά­μεις για να αντι­με­τω­πί­ζει τις μάχες που εδώ και τώρα κα­λεί­ται να δώσει;
Ση­μειώ­νου­με ότι το ζή­τη­μα αυτό δεν αφορά –μόνο– τις «με­γά­λες στιγ­μές» της Επα­νά­στα­σης, αλλά τις με­γά­λες πε­ριό­δους που έχου­με μπρο­στά μας, αρ­χί­ζο­ντας από σή­με­ρα. Για πα­ρά­δειγ­μα, η ΚΕ του ΚΚΕ εξα­κο­λου­θεί να οφεί­λει μια πει­στι­κή ερ­μη­νεία σχε­τι­κά με το πώς και γιατί ητ­τή­θη­κε ο με­γά­λος απερ­για­κός αγώ­νας στη Χα­λυ­βουρ­γία…
Στο ζή­τη­μα του Με­τα­βα­τι­κού Προ­γράμ­μα­τος, η ΚΕ του ΚΚΕ απα­ντά με έναν αφο­ρι­σμό που κα­ταγ­γέλ­λει ως «ρε­φορ­μι­σμό» κάθε αγώνα, κί­νη­ση ή άποψη, που δεν θέτει, με άμεσο τρόπο, το ζή­τη­μα της ιδιο­κτη­σί­ας των μέσων πα­ρα­γω­γής!
Θα πε­ρι­μέ­νου­με με πε­ριέρ­γεια να ενη­με­ρω­θού­με για κά­ποιον απερ­για­κό αγώνα, κα­θο­δη­γού­με­νο από το ΠΑΜΕ, που να έθεσε ως αί­τη­μα την ιδιο­κτη­σία των μέσων πα­ρα­γω­γής.
Θα πε­ρι­μέ­νου­με, με την ίδια πε­ριέρ­γεια, να μά­θου­με την άποψη του ΚΚΕ για το πώς θα δια­νύ­σου­με το διά­στη­μα από το ση­με­ρι­νό επί­πε­δο αγώ­νων και συ­νεί­δη­σης των ερ­γα­τών, μέχρι την ωρί­μαν­ση του συ­νο­λι­κού αι­τή­μα­τος για κα­τά­λη­ψη της εξου­σί­ας από την ίδια την ερ­γα­τι­κή τάξη.
«Θρη­σκευ­τι­κή» επαγ­γε­λία
Με το από­λυ­το κενό απα­ντή­σε­ων του ΚΚΕ σε αυτά τα δύο κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα τα­κτι­κής, η ανα­φο­ρά στη σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση με­τα­τρέ­πε­ται σε μια, απο­λύ­τως ακίν­δυ­νη για το σύ­στη­μα, επαγ­γε­λία θρη­σκευ­τι­κού τύπου. Γι’ αυτό, άλ­λω­στε, την ώρα που οι κα­θε­στω­τι­κές δυ­νά­μεις λυσ­σά­νε κυ­ριο­λε­κτι­κά απέ­να­ντι στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εξα­κο­λου­θούν να δη­λώ­νουν: «δια­φω­νού­με, μεν, αλλά σε­βό­μα­στε το ΚΚΕ». Η Αρι­στε­ρά που θα μι­λά­ει για επα­να­στά­σεις και σο­σια­λι­σμούς, αλλά θα συ­νε­χί­ζει να κι­νεί­ται μόνο μαζί με τον εαυτό της, ήταν, είναι και θα είναι μια ακίν­δυ­νη πο­λι­τι­κή δύ­να­μη για το σύ­στη­μα.
«Τρι­το­πε­ριο­δι­σμός»
Στην ιστο­ρία του κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος υπάρ­χει μια πο­λύ­τι­μη αρ­νη­τι­κή εμπει­ρία. Ανα­φε­ρό­μα­στε στη δια­βό­η­τη γραμ­μή της «3ης Πε­ριό­δου». Στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του ’20, τα συμ­φέ­ρο­ντα της στα­λι­νι­κής δι­πλω­μα­τί­ας στην ΕΣΣΔ επέ­βα­λαν στην Κο­μι­ντέρν μια «στρο­φή» που ανέ­τρε­πε όλες τις προη­γού­με­νες επε­ξερ­γα­σί­ες. Δη­λω­νό­ταν ότι ο κα­πι­τα­λι­σμός είχε ει­σέλ­θει, πα­γκό­σμια, στην «3η, τε­λευ­ταία, πε­ρί­ο­δό του», ότι το ζή­τη­μα της σο­σια­λι­στι­κής ανα­τρο­πής ετί­θε­το –αντι­κει­με­νι­κά– ως άμεσο κα­θή­κον πα­ντού και –κατά συ­νέ­πεια– τα ΚΚ όφει­λαν να συμ­μα­χούν μόνο με τις δυ­νά­μεις που συμ­με­ρί­ζο­νταν τον άμεσο στόχο της ερ­γα­τι­κής εξου­σί­ας. Οι σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες ερ­γά­τες χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νταν ως «σο­σιαλ­φα­σί­στες» και κάθε συμ­μα­χία μαζί τους –ακόμα και απέ­να­ντι στους ναζί του Χί­τλερ– απα­γο­ρευό­ταν ρητά.
Η γραμ­μή αυτή εγκα­τα­λεί­φθη­κε νύχτα και αντι­κα­τα­στά­θη­κε αιφ­νι­δια­στι­κά από το αντί­θε­τό της: τα λαϊκά μέ­τω­πα και την αντι­φα­σι­στι­κή συμ­μα­χία με τις αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις. Μόνο που στο με­τα­ξύ είχε επι­τρέ­ψει τη συ­ντρι­βή του με­γά­λου ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος στη Γερ­μα­νία και τη νίκη του Χί­τλερ.
Οι θέ­σεις της ΚΕ του ΚΚΕ προς το 19ο Συ­νέ­δριο δεν θα μα­κροη­με­ρεύ­σουν. Είτε θα ανα­τρα­πούν από τα αρι­στε­ρά, από τα μέλη και τους οπα­δούς του κόμ­μα­τος που θα βρουν τη δύ­να­μη να απαι­τή­σουν τη συ­γκε­κρι­με­νο­ποί­η­ση της σο­σια­λι­στι­κής στρα­τη­γι­κής, με απα­ντή­σεις στα ζη­τή­μα­τα των συμ­μα­χιών, αλλά και του Με­τα­βα­τι­κού Προ­γράμ­μα­τος προς την ερ­γα­τι­κή εξου­σία. Είτε από τα δεξιά, με μια βίαια, νέα, «στρο­φή» της ηγε­σί­ας –μετά από μια πο­λι­τι­κή ήττα του κι­νή­μα­τος, ή πο­λι­τι­κή ήττα του ΚΚΕ– προς μια νέα εκ­δο­χή της ανε­ξά­ντλη­της δε­ξα­με­νής «στα­δί­ων» που έχει η στα­λι­νι­κή πα­ρά­δο­ση.