Οι δημοκρατίες έχουν αποτελεσματικές μεθόδους να αντιμετωπίσουν τον ρατσισμό

Αγαπητοί φίλοι και συνεργάτες,

Στην ιστοσελίδα 1againstracism.gr, την πλατφόρμα της εκστρατείας κατά της ρατσιστικής βίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η δημοσιογράφος Χριστίνα Πάντζου χαρτογραφεί καλές πρακτικές ανά τον κόσμο για την αντιμετώπιση του ρατσισμού, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μετανάστη (18 Δεκεμβρίου) και τη Διεθνή Ημέρα Αλληλεγγύης (20 Δεκεμβρίου).
Οι δημοκρατίες έχουν αποτελεσματικές μεθόδους να αντιμετωπίσουν τον ρατσισμό (http://bit.ly/UQBcGo)

Η μόνη πραγματική μας εθνικότητα είναι η ανθρωπότητα, έλεγε ο Όρσον Ουέλς, σφοδρός επικριτής του ρατσισμού, απαντώντας στους αρνητές των πολιτικών ελευθεριών των Aφροαμερικανών. Πέρασαν σχεδόν 60 χρόνια από τότε, αλλά οι διακρίσεις και ο ρατσισμός παραμένουν φαινόμενα  ιστορικά ριζωμένα και κοινωνικά εμπεδωμένα στο οικουμενικό χωριό του πλανήτη  μας. Κι όσο κι αν οι αιτίες και οι μρφές του ρατσισμού διαφέρουν δια μέσου της ιστορίας και της γεωγραφίας, ο ίδιος είναι ανησυχητικά παρών και εξακολουθεί να εκπροσωπεί μία από τις
σημαντικότερες προκλήσεις των σύγχρονων κοινωνιών.

Ο ρατσισμός διχάζει, εμποδίζει την ανάπτυξη ατόμων και ομάδων, απειλεί την ειρηνική συνύπαρξη, οξύνει τις ανισότητες και στις πιο ακραίες του εκφράσεις, όπως αυτές που ζούμε σήμερα στην Ελλάδα, απειλεί ανθρώπινες ζωές και τους ίδιους τους δημοκρατικούς θεσμούς. Πλάι, ωστόσο, στις πλέον επιθετικές του εκφράσεις, υπάρχουν και οι «μη προφανείς» μορφές ρατσισμού -αυτές οι εκλεπτυσμένες πρακτικές που κρύβουν προκαταλήψεις και αρνητικά στερεότυπα, τα οποία αναπαράγονται μέσω του λόγου, των συμπεριφορών, των συνηθειών, έτσι που συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε απόλυτα πώς λειτουργεί και πώς εκδηλώνεται στην καθημερινότητά μας. Είναι ενδεικτικά από αυτή την άποψη τα συμπεράσματα έρευνας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργασίας, η οποία τονίζει ότι «δίχως εμπεριστατωμένη έρευνα και καταγραφή, οι ρατσιστικές πρακτικές παραμένουν τόσο αόρατες ώστε συχνά τα ίδια τα θύματά τους δεν τις συνειδητοποιούν».

Η διεθνής κοινότητα έχει κινητοποιηθεί εδώ και δεκαετίες διαμορφώνοντας δεσμευτικά πλαίσια αντιμετώπισης του φαινομένου, από τις πρώτες διασκέψεις της UNESCO το 1978 έως την ιστορική Προκήρυξη και Σχέδιο Δράσης της Παγκόσμιας Διάσκεψης στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής το 2001. Αλλά η ζωή αποδεικνύει ότι οι διακηρύξεις δεν αρκούν και ότι ο ρατσισμός δεν αντιμετωπίζεται μόνο με νόμους, οδηγίες και συστάσεις, όσο απαραίτητα κι αν είναι όλα αυτά τα μέτρα. Είναι ενδεικτικό, όπως παρατηρεί το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τον Ρασισμό και την Ξενοφοβία, ότι ένα μόλις χρόνο μετά την υιοθέτηση της Οδηγίας 2000/43/CE για τη Φυλετική Ισότητα, τέσσερις χώρες παραπέμφθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίασή της.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Πρόληψη και θετική δράση, καμπάνιες ενημέρωσης και αφύπνισης, παιδεία για αμοιβαία ανοχή και σεβασμό της πολιτιστικής διαφορετικότητας. Παρακολούθηση και επαγρύπνηση με τη συλλογή δεδομένων και ανάπτυξη δεικτών για την καταγραφή διακρίσεων. Ενδυνάμωση με την στήριξη των θυμάτων στις προσπάθειές τους να οργανωθούν και να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Και τιμωρία, με την ενίσχυση των διοικητικών δομών και μηχανισμών για αποφασιστική δίωξη των ρατσιστικών πράξεων. Αυτές είναι μερικές από τις προτάσεις που διατυπώνονται από το Σχέδιο Δράσης 10 σημείων της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Πόλεων κατά του Ρατσισμού (ICCAR), που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία τηςUNESCO.

Στις πόλεις μας παντρεύονται διαφορετικοί πολιτισμοί και φυλές, αναπτύσσονται ανταγωνισμοί, συγκρούονται συμφέροντα και διαμορφώνονται φόβοι που τροφοδοτούν  ιδεολογίες και πρακτικές διακρίσεων και ρατσισμού. Γι αυτό κι όταν κανείς μιλά για καλές πρακτικές κατά του ρατσισμού εννοεί προσεγγίσεις καινοτόμες, που έχουν απτό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων και των κοινοτήτων, συμβάλλοντας στην αλλαγή στάσεων, αντιλήψεων, πεποιθήσεων και πρακτικών. Αυτές που δεν καταπολεμούν μόνο τους θεσμικούς περιορισμούς που υψώνονται απέναντι στον  «άλλο» αλλά και αποδομούν σταδιακά τους αόρατους μηχανισμούς διακρίσεων.  Αυτές που κάνουν τη διαφορά, μεταμορφώνοντας τις κοινωνίες μας σε ένα εργαστήρι ενός νέου τρόπου συνύπαρξης, ισότιμου και συμμετοχικού, χωρίς ιδεοληψίες, αποκλεισμούς, υποτιμητικά στερεότυπα για τον «άλλο». Είναι πρακτικές σαν κι αυτές που σταχυολογήσαμε ενδεικτικά και ανοίγουν το δρόμο για να γίνει πραγματικότητα ο στίχος του Ρεμπώ: «Εγώ είναι ο άλλος».

Διαβάστε τη συνέχεια στην ιστοσελίδα 1againstracism.gr! (http://bit.ly/UQBcGo)

Είμαστε στη διάθεσή σας για κάθε επιπρόσθετη πληροφορία ή διευκρίνιση.

Με τιμή,

Τομέας Ενημέρωσης
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες
Γραφείο στην Ελλάδα
Τηλ. 210 6756801, Fax. 210 6756800www.unhcr.gr
www.1againstracism.gr