Η Αφρική είναι πιο γνωστή ως η «χωματερή» για τα ηλεκτρονικά απορρίματα των ανεπτυγμένων χωρών.Πρόσφατη έρευνα του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) το επιβεβαιώνει και τονίζει πως η «μαύρη ήπειρος» αναμένεται να ξεπεράσει την Ευρώπη στην ποσότητα ηλεκτρονικών σκουπιδιών που παράγονται σε διάστημα πέντε ετών.
Μόλις το ένα τρίτο των ειδών αυτών ανακυκλώνεται στη χώρα που χρησιμοποιείται, λένε οι ερευνητές. Το μεγαλύτερο μέρος πηγαίνει σε χώρους υγειονομικής ταφής. Όμως, χιλιάδες είναι οι τόνοι των ηλεκτρονικών απορριμάτων που εξάγονται σε φτωχότερες χώρες της Αφρικής, όπου τα μεταχειρισμένα εξαρτήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και τα ανακυκλωμένα μέταλλα είναι προσοδοφόρα προϊόντα.
«Μεγάλο μέρος αυτών των εξαγωγών είναι παράνομες ή διεξάγονται σε γκρίζες, από νομική σκοπιά, ζώνες», δήλωσε ο Andreas Manhart, του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Οικολογίας Öko, στη Γερμανία. Ο Manhart έχει στο παρελθόν ασχοληθεί με τα ηλεκτρονικά σκουπίδια της Αφρικής, σε πρόσφατη έρευνα του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ.
Τον τελευταίο καιρό καταβάλλονται προσπάθειες για την ενίσχυση των κανόνων της ΕΕ (Waste Electronic and Electrical Equipment Directive) σχετικά με τη διάθεση παλαιών συσκευών, τηλεοράσεων, κινητών τηλεφώνων και υπολογιστών, ενώ διοργανώθηκε και ένα Παναφρικανικό Φόρουμ στην πρωτεύουσα της Κένυας, στο Ναϊρόμπι. Ακόμα και σήμερα, ωστόσο, οι χώρες της Δυτικής Αφρικής (σ.σ: το Μπενίν, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Γκάνα, η Λιβερία και η Νιγηρία) απορροφούν κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες τόνους ηλεκτρονικών απορρημάτων από την Ευρώπη.
Η μελέτη του ΟΗΕ επισημαίνει ότι περίπου 220.000 τόνοι με e-σκουπίδια στάλθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Δυτική Αφρική το 2009. Αναφέρει επίσης χαρακτηριστικά ότι περίπου
το 85% των κιβωτίων που φθάνουν στη Γκάνα με τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα προέρχονταν από την Ευρώπη και το 4% από την Ασία. Μάλιστα, στην ίδια περιοχή, το 30% των εισαγωγών των μεταχειρισμένων προϊόντων ήταν άχρηστο, καταρρίπτοντας το επιχείρημα ότι αρκετά ηλεκτρικά είδη μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Τον Αύγουστο του 2011, η Europol προειδοποίησε ότι στην Ευρώπη συνηθίζουν να πετούν τα ηλεκτρονικα σκουπίδια τους παράνομα, σε εγκαταλελειμμένα ορυχεία και λατομεία, ενώ έχουν αυξηθεί οι εξαγωγές προς την Αφρική από τα λιμάνια της Ιταλίας και της βόρειας Ευρώπης.
«Διάφοροι εγκληματίες εκμεταλλεύονται το υψηλό κόστος που συνδέεται με τη νομική διαχείριση των αποβλήτων και σημειώνουν σημαντικά κέρδη από την παράνομη διακίνηση και διάθεση, παρακάμπτοντας την περιβαλλοντική νομοθεσία», αναφέρει η ευρωπαϊκή υπηρεσία της αστυνομίας σε επίσημη ανακοίνωσή της.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία, το UNEP ζήτησε καλύτερο τελωνειακό έλεγχο, ενώ ο Achim Steiner, εκτελεστικός διευθυντής του προγράμματος, δήλωσε πως «η αποτελεσματική διαχείριση του αυξανόμενου ποσού των e-αποβλήτων που παράγονται στην Αφρική και άλλα μέρη του κόσμου είναι ένα σημαντικό κομμάτι της μετάβασης του κόσμου προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτικής χρήση των πόρων».
Την ίδια στιγμή, σε πολλές περιοχές της Αφρικής είναι συχνό το φαινόμενο της «επαναχρησιμοποίησης» των μεταχειρισμένων ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, καθώς εκεί τα περιβαλλοντικά πρότυπα είναι πολύ χαμηλότερα από ό,τι στην Ευρώπη ή δεν εφαρμόζονται σωστά. Οι εισαγωγές από την Ευρώπη είχαν αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά μειώθηκαν το 2009, στις αρχές της οικονομικής ύφεσης, δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία του ΟΗΕ.
Ο Manhart προειδοποιεί πως τέτοια φαινόμενα επιφέρουν κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, ενώ πρακτικές όπως η καύση ηλεκτρονικών καλωδίων, ώστε να εξαχθεί ο χαλκός και ύστερα να πωληθεί έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το UNEP επισημαίνει ότι ακόμα και οι οθόνες υπολογιστών περιέχουν τοξίνες ή ρύπους που μπορεί να ενέχουν κινδύνους για την υγεία και υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα και του νερού. Μερικοί από τους πιο επικίνδυνους ρύπους που προέρχονται από τα e-σκουπίδια είναι ο μόλυβδος, ο υδράργυρος και διάφορες ενδοκρινικές ουσίες, όπως τα επιβραδυντικά πυράκτωσης.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη ανησυχία των αρμοδιών αρχών είναι πως πολλοί από όσους εργάζονται σε χωματερές με παλιοσίδερα και ηλεκτρονικά σκουπίδια στην Αφρική είναι παιδιά, μερικά μάλιστα ηλικίας μόλις πέντε ετών.
Επιμέλεια: Μυρτώ Λιαλιούτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου