Πόσο αξιόπιστη είναι η Wikipedia;

Ερωτήματα για την αξιοπιστία των νέων μεθόδων ηλεκτρονικής πληροφόρησης εγείρει πρόσφατη έρευνα του Pew Center of Research, στην οποία αποκαλύπτεται πως το 87% των Αμερικανών καθηγητών αλλά και ένας αρκετά σημαντικός αριθμός φοιτητών συμβουλεύονται για πληροφορίες την διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia. Επιμέλεια: Γρηγόρης Καυκιάς

Το πιο ανησυχητικό, είναι πως οι δύο προαναφερθείσες κατηγορίες, που έχουν ειδικό-εκπαιδευτικό ενδιαφέρον, βασίζονται στην Wikipedia πολύ περισσότερο από τον μέσο Αμερικανό, ενώ παράλληλα οι ερευνητές ερίζουν για το κατά πόσο μπορεί μια τέτοια ηλεκτρονική λύση, να συγκριθεί σε αξιοπιστία με τις παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες.

Το Δεκέμβριο του 2005 ένα άρθρο του Τζίμ Ζιλ στο περιοδικό Nature, πυροδότησε τη συζήτηση γύρω από την αξιοπιστία της Wikipedia, όταν, αποδεικνύοντας πως η συγκεκριμένη ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια δεν ξεπερνάει κατά πολύ σε λάθη τις τυπωμένες εγκυκλοπαίδειες, προκάλεσε την
διαμαρτυρία της Britannica.
Στην έρευνά του «Τι γνωρίζετε για την Wikipedia;», ο Νικολά Ζουλιέν παραθέτει μια άλλη οπτική του ζητήματος για την αξιοπιστία ή μη της Wikipedia, εστιάζοντας σε δύο διακριτές εκτιμήσεις.
Αφενός, αξιολογώντας κανείς το περιεχόμενο της Wikipedia σε σχέση με τις έντυπες εγκυκλοπαίδειες αλλά και τις άλλες διαδικτυακές πηγές πληροφόρησης, μπορεί να διαπιστώσει πως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική πρόοδος, που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ακαδημαϊκών αναφορών.
Βέβαια, δεν λείπουν οι αντιφάσεις μεταξύ των στοιχείων και των ακαδημαϊκών μαρτυριών. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο 2006-2009 μια σύγκριση της Wikipedia με την εγκυκλοπαίδεια Universalis δίνει στην πρώτη 80% ποσοστό αξιοπιστίας και στη δεύτερη 95%. Την ίδια ώρα, ο ιστορικός Ρόυ Ρόζενβαϊγκ αποδεικνύει πως στο θέμα της ιστορίας των ΗΠΑ η Wikipedia είναι πιο αξιόπιστη από την έντυπη Encarta, αλλά λιγότερο αξιόπιστη με εξειδικευμένες ιστοσελίδες όπως η American National Biography Online.
Ωστόσο από το 2009, η Wikipedia αποκτά περισσότερους υποστηρικτές, όπως το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που πραγματοποίησε σχετική μελέτη δείχνοντας ότι αυτή η εγκυκλοπαίδεια είναι γενικά πιο επαληθεύσιμη από τις παραδοσιακές τυπωμένες εγκυκλοπαίδειες.
Αλλά και το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης αναφέρει σε έκθεσή του πως: «Η ποιότητα των πληροφοριών για την κατάθλιψη ή τη σχιζοφρένεια, είναι σε γενικές γραμμές το ίδιο καλή ή και καλύτερη με αυτή της Britannica ή ενός εγχειριδίου ψυχιατρικής».
Αφετέρου, οι πρακτικές επαλήθευσης και ελέγχου των παρεχόμενων πληροφοριών θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό αυτές που χρησιμοποιούνται στους κόλπους της επιστημονικής κοινότητας, όπως η διαρκής αξιολόγηση από ομόλογους συναδέλφους, ο επιστημονικός διάλογος κλπ.
Ο αντίλογος είναι βέβαια και εδώ υπαρκτός, καθώς αρκετοί υποστηρίζουν ότι δεν είναι ειδήμονες όλοι όσοι αποφασίζουν να ‘’εμπλουτίσουν’’ την εγκυκλοπαίδεια με τις ‘’γνώσεις’’ τους, αλλά ο μέσος γραφιάς στην εγκυκλοπαίδεια είναι απλά ένας παθιασμένος ερασιτέχνης που προωθεί περισσότερο τη γνώμη και λιγότερο τη γνώση.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί, είναι πως υπηρεσίες όπως η Wikipedia, εντάσσονται σε ένα ευρέως διαδεδομένο αίτημα των τελευταίων ετών, αυτό για μια ανοιχτή επιστημονικότητα (open science) στην οποία εκτός από τους επαΐοντες σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και απλοί άνθρωποι υποκινούμενοι από το προσωπικό τους ενδιαφέρον.
Για παράδειγμα, τα ευρήματα των τηλεσκοπίων Κέπλερ έχουν εμβριθώς σχοινοτενώς αναλυθεί από ερασιτέχνες, διευκολύνοντας τους επιστήμονες στην ανακάλυψη νέων εξω-πλανητών.
Η εγκυκλοπαιδική κοινότητα θα έχει ,έστω και έμμεσα, οφέλη από την τάση της ανοιχτής πρόσβασης και όσο αναπτύσσονται οι τεχνικές ελέγχου του περιεχομένου διαφόρων πηγών τόσο το φαινόμενο της «οργανωμένης φάρσας» θα περιορίζεται στους εγκυκλοπαιδικούς κόλπους.
Με αυτό το σκεπτικό δημιουργήθηκε και η νέα υπηρεσία της Wikipedia, ‘’Wikidata’’ που θα συμβάλλει στην επαλήθευση πολλών πληροφοριών όπως ημερομηνίες γέννησης, δημογραφικά στοιχεία κλπ ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή της εγκυκλοπαίδειας σε όλο το εύρος των καταχωρίσεων.