Η ανακοίνωση του ονόματος του Χόρχε Μπεργκόλιο ως νέου προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας προκάλεσε παγκόσμια έκπληξη, κάνοντας πολλούς να αναρωτηθούν ποιος είναι ο Πάπας Φραγκίσκος ο Α'. Ταπεινός, εξισορροπιστής, συντηρητικός είναι μερικές λέξεις που μπορούν να καταδείξουν σύντομα το προφίλ του νέου ποντίφικα, τον οποίο, όμως, κυνηγάει μια αμφιλεγόμενη υπόθεση από το παρελθόν.
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1936 στο Μπουένος Άιρες, έχοντας ιταλικές ρίζες, από το Πιεμόντε. Η οικογένειά του ήταν φτωχή (ο πατέρας του, μετανάστης από την Ιταλία εργαζόταν στο σιδηρόδρομο) και πολυμελής (είχε άλλα τέσσερα αδέρφια).
Εκείνος όμως έθεσε γρήγορα στόχο να ανέβει ψηλά. Πήρε απολυτήριο Ινστιτούτου Χημείας και πτυχία Ψυχολογίας και Θεολογίας στο Μπουένος Άιρες. Κατά τη διάρκεια των θεολογικών του σπουδών χειροτονήθηκε το 1969 ως Ιησουίτης. Έκανε διδακτορικό στη Γερμανία και στη συνέχεια εργάστηκε ως εξομολογητής και πνευματικός καθοδηγητής στην Κόρδοβα της Ισπανίας.
Από το 1992 ήταν επίσκοπος. Τον Ιούνιο του 1997 διορίστηκε βοηθός Αρχιεπισκόπου του Μπουένος Άιρες, ενώ λίγους μήνες μετά, τον Φεβρουάριο του 1998 έγινε Αρχιεπίσκοπος της πρωτεύουσας της Αργεντινής. Τον Φεβρουάριο του 2001 χειροτονήθηκε καρδινάλιος από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β', του οποίου θεωρείται πνευματικό τέκνο. Το 2005 ήταν ανταγωνιστής του μετέπειτα Πάπα Βενέδικτου.
«Σκιά» στο παρελθόν του
Τον Χόρχε Μπεργκόλιο ακολουθεί μία ιδιαίτερα «σκοτεινή» ιστορία από το παρελθόν αφού ελέγχεται για τις σχέσεις του με την δικτατορια της Αργεντινής την περίοδο 1976-1983.
Τον Φεβρουάριο του '76 ο Μπεργκόλιο, ως επικεφαλής των Ιησουιτών του Μπουένος Άιρες ζήτησε από δύο ιερείς να εγκαταλείψουν το έργο τους στις παραγκουπόλεις. Εκείνοι αρνήθηκαν με αποτέλεσμα να αποπεμφθούν από την Κοινότητα των Ιησουιτών και λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα να απαχθούν και να φυλακιστούν από το καθεστώς. Οι δύο άνδρες, ο Φρανθίθκο Γιαλικς και ο Ορλάντο Γιόριο, άντεξαν πέντε μήνες στη φυλακή και τελικά βρέθηκαν ζωντανοί, ναρκωμένοι και ημίγυμνοι.
Ο ένας εξ αυτών κατηγόρησε τον ανώτερό τους, τον Μπεργκόλιο ότι όχι μόνο δεν τους προστάτευσε, αλλά τους παρέδωσε στον στρατό. Ο Οράσιο Βερμπίτσκι, αργεντίνος δημοσιογράφος και συγγραφέας έγραψε βιβλίο επί της υπόθεσης, με τίτλο «El Silencio: de Paulo VI a Bergoglio: las relaciones secretas de la Iglesia con la ESMA».
Ο ίδιος ο Μπεργκόλιο υποστήριξε, μέσω της αυτοβιογραφίας του, ότι μετά τη φυλάκιση των δύο ιερέων, δούλεψε παρασκηνιακά για να αφεθούν ελεύθεροι, μεσολαβώντας στον δικτάτορα Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εκκλησία κατηγορήθηκε ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση του αυταρχικού καθεστώτος στη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Σε αντίθεση με τη Χιλή και τη Βραζιλία επέδειξε αδιαφορία για τις φρικαλεότητες που σημειώνονταν καθημερινά
Οι υποστηρικτές του αργεντινού ποντίφικα, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι βοήθησε αρκετούς αντιφρονούντες να ξεφύγουν από τη χούντα. Το 2010 ο ίδιος ο Μπεργκόλιο ανέφερε στον βιογράφο του Σέρχιο Ρουμπίν ότι έδινε άσυλο σε εκκλησιαστικά οικήματα, ενώ σε μία περίπτωση έδωσε τα έγγραφά του σε έναν άνθρωπο, που του έμοιαζε, για να αποδράσει από την Αργεντινή.
Ταπεινή ζωή
Ο Πάπας Φραγκίσκος ο Α' ακολουθεί μία ιδιαίτερα απλή και ταπεινή ζωή. Έμενε σε ένα μικρό διαμέρισμα αρνούμενος την επισκοπική κατοικία, όπως και τη λιμουζίνα που του προσφερόταν. Προτιμούσε να χρησιμοποιεί τα Μέσα Μεταφοράς. Επέλεγε πάντα να ντύνεται λιτά, με την πρώτη του εμφάνιση και ως Πάπα να το επιβεβαιώνει.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο για την καθημερινότητα του είναι ότι μαγειρεύει μόνος τα γεύματά του.
Μεγάλες αγάπες του νέου ποντίφικα είναι ο χορός και το ποδόσφαιρο. Φυσικά του παραδοσιακού αργεντίνικου τάνγκο αλλά και της ποδοσφαιρικής ομάδας της Σαν Λορέντζο στην οποία έχει και εισιτήριο διαρκείας.
Στίγμα... εξισορροπητικό
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, πάντως, ο μέχρι σήμερα Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες θα προσπαθήσει να παίξει εξισορροπητικό ρόλο στο Βατικανό, συνδυάζοντας τα αιτήματα των ανανεωτικών και των συντηρητικών καρδιναλίων. Ο πρώτος λόγος του πάντως, ηπίων τόνων, έδειξε ότι δεν προϊδεάζει για ρήξεις στο εσωτερικό της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Ο ίδιος, πάντως, είναι συντηρητικός. Η επιλογή του ονόματός του μπορεί να δείχνει, πάντως και μία επιθυμία επιστροφής στην «απλότητα». Καταδικάζει την άμβλωση, την ευθανασία και τους γάμους των ομοφυλοφίλων. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι οι σχέσεις πάντως του με τον Νέστορ και την Κριστίνα Κίρσνερ ήταν ιδιαίτερα τεταμένες, εξαιτίας της διαφωνίας τους για τον γάμο των ομοφυλοφύλων. Ο τέως πρόεδρος της Αργεντινής, μάλιστα, τον είχε κατηγορήσει και ως εκφραστή της αντιπολίτευσης.
Ο νέος ποντίφικας, όμως, κοινωνικά φιλελεύθερος στα κοινωνικά ζητήματα. «Ζούμε στο πιο άνισο κομμάτι του κόσμου. Η άδικη κατανομή των αγαθών εξακολουθεί να υπάρχει δημιουργώντας μια κατάσταση κοινωνικής αμαρτίας που ακούγεται μέχρι τον Παράδεισο και περιορίζει τις πιθανότητες μια ολοκληρωμένης ζωής για πολλούς από τους αδελφούς μας» δήλωνε το 2007 σε μία συγκέντρωση λατινοαμερικάνων επισκόπων.
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Αργεντινή το 2001, διαμαρτυρήθηκε για την αστυνομική βία κατά τη διάρκεια των ταραχών που έδιωξαν τον πρόεδρο Φερνάντο ντε λα Ρούα από την εξουσία.
Έχει ενδιαφέρον να δούμε τη στάση που θα κρατήσει απέναντι στην ευρωπαϊκή κρίση, από τη στιγμή που έχει ζήσει τις δραματικές στιγμές που πέρασε η χώρα του στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και το αν θα έχει πιο ενεργή θέση σε αντίθεση με τον Γερμανό, τέως ποντίφικα.
Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν τον αργεντινό Πάπα ως μεταβατική λύση για το Βατικανό, δεδομένης της ηλικίας του. Ο χρόνος θα δείξει τις πραγματικές προθέσεις του αμφιλεγόμενου κ. Μπεργκόλιο...
Βαγγέλης Βιτζηλαίος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου