Ο βορράς γίνεται νότος!

της Λαλίνας Φαφούτη |Καθώς οι πάγοι και τα χιόνια υποχωρούν οι αρκτικές περιοχές και τα βορειότερα γεωγραφικά πλάτη βλέπουν τα δέντρα να φυτρώνουν και τις θερμοκρασίες τους να ανεβαίνουν. Εν ολίγοις αποκτούν συνθήκες τις οποίες έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε αρκετά νοτιότερες περιοχές, όπως διαπιστώνει μεγάλη μελέτη που βασίστηκε σε νέα – και βελτιωμένα – δορυφορικά και επίγεια δεδομένα.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Climate Change», χρηματοδοτήθηκε από τη NASA και διεξήχθη με τη συνεργασία 21 επιστημόνων και πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων από όλο τον κόσμο, εξέτασε τη σχέση μεταξύ των μεταβολών στη θερμοκρασία και στη βλάστηση στις βόρειες περιοχές του πλανήτη σε σύγκριση με παλαιότερες δεκαετίες. Τα αποτελέσματά της είναι μάλλον ανησυχητικά.

Συγκεκριμένα οι ερευνητές είδαν ότι μέσα σε 30 χρόνια στις αρκτικές περιοχές οι εποχικές θερμοκρασίες και η βλάστηση έχουν αυξηθεί σε επίπεδα τα οποία παρατηρούνται σε γεωγραφικά πλάτη τέσσερις ως επτά μοίρες χαμηλότερα. Με βάση τις προβολές τους, και με βάση τα πλέον μετριοπαθή σενάρια, η «μετατόπιση» αυτή θα είναι πολύ μεγαλύτερη – 20 μοίρες και πλέον – ως το τέλος του αιώνα.

«Εξ αιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας και της παράτασης της περιόδου απόψυξης του εδάφους η συνολική ποσότητα θερμότητας που μπορεί να διοχετευθεί στην ανάπτυξη των φυτών αυξάνεται» εξήγησε σε σχετικό δελτίο Τύπου ο Κόμπτον Τάκερ του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Γκοντάρ της NASA, εκ των συγγραφέων της μελέτης. «Ως αποτέλεσμα μέσα στα τελευταία 30 χρόνια έχουν δημιουργηθεί μεγάλα κομμάτια γης με εξαιρετικά παραγωγική βλάστηση. Συνολικά περισσότερο από το ένα τρίτο του βόρειου τοπίου – περισσότερο από 9 εκατομμύρια τετ. χλμ, έκταση περίπου όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες – θυμίζουν τη βλάστηση που συναντάμε νοτιότερα».

Η βλάστηση κάνει την εμφάνισή της εκεί όπου ο παγετώνας υποχωρεί στα όρη Αλτάι της Ρωσίας Πηγή Prof. Sergey Kirpotin, Prof. Terry Callaghan

Σύγκριση δεκαετιών

Για να κάνουν τη σύγκριση οι ερευνητές αρχικά συνέταξαν με βάση τα δορυφορικά αλλά και τα επίγεια δεδομένα «προφίλ αναφοράς» για τις εποχικές θερμοκρασίες και τη βλάστηση των περιοχών του αρκτικού κύκλου σε περασμένες δεκαετίες (από το 1951 και μετά). Στη συνέχεια ποσοτικοποίησαν τις μεταβολές που παρατήρησαν στον χρόνο.

«Η ανάπτυξη της αρκτικής βλάστησης κατά την περίοδο αναφοράς των αρχών της δεκαετίας του 1980 ισοδυναμούσε με αυτή των περιοχών από τις 64 μοίρες και βορειότερα. Σήμερα, 30 χρόνια μετά, ισοδυναμεί με αυτή των περιοχών γύρω στις 57 μοίρες – έχουμε μια πτώση της εποχικότητας της θερμοκρασίας και της βλάστησης κατά περίπου επτά με τέσσερις μοίρες» δήλωσε η Εζενί Εσκίρχεν του Πανεπιστημίου της Αλάσκα στο Φέρμπανκς, επίσης εκ των συγγραφέων της μελέτης.

«Η μείωση της εποχικότητας της βλάστησης, η οποία οδηγεί σε αύξηση του πρασίνου, είναι ορατή με τη μορφή μιας αυξανόμενης παρουσίας ψηλών θάμνων και δέντρων σε πολλές τοποθεσίας σε όλο τον αρκτικό κύκλο» συμπλήρωσε από την πλευρά του ένας άλλος από τους συγγραφείς, ο Τέρι Κάλαχαν, καθηγητής στη Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας και στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ στη Βρετανία.

Τα δέντρα «προελαύνουν» στην τούνδρα της Νορβηγίας Πηγή Dr. Hans Tommervik

Ανησυχία για το μέλλον

Το μέλλον, σύμφωνα με τους συγγραφείς, διαγράφεται ανησυχητικό. Αναλύοντας τα δεδομένα τους με 17 εξελιγμένα υπολογιστικά μοντέλα προβλέπουν ότι η «μετατόπιση» της εποχικότητας της θερμοκρασίας και κατ’ επέκταση της βλάστησης θα φθάσει ως το τέλος του αιώνα τις 20 μοίρες σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1951-1980. Ενδέχεται μάλιστα και να τις ξεπεράσει εφόσον, όπως τονίζουν οι ειδικοί, οι προβλέψεις που έδωσαν τα μοντέλα τους για την παρούσα περίοδο είναι μικρότερες αυτών που παρατηρούνται στην πραγματικότητα.

Η μεταβολή αυτή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα επηρεάσει άμεσα τους τοπικούς πληθυσμούς και την παραγωγή ξυλείας και τροφίμων ενώ ενδέχεται να συμβάλει περαιτέρω στη θέρμανση του πλανήτη εφόσον η «απόψυξη» των πράσινων εκτάσεων θα απελευθερώσει αέρια του θερμοκηπίου που αυτή τη στιγμή είναι παγιδευμένα στο μόνιμα παγωμένο έδαφος. Πιθανότατα όμως θα έχει και ευρύτερες συνέπειες για τη ζωή σε όλο τον πλανήτη.

«Ο τρόπος ζωής πολλών οργανισμών στη Γη είναι στενά συνδεδεμένος με τις εποχικές αλλαγές της θερμοκρασίας και της διαθεσιμότητας τροφής, και όλη η τροφή στη στεριά έρχεται κατ’ αρχάς από τα φυτά» εξήγησε ο Σκοτ Γκετς του Ερευνητικού Κέντρου Γουντς Χόουλ, επίσης συγγραφέας της μελέτης. «Οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή στην εποχικότητα της θερμοκρασίας και της βλάστησης είναι πιθανό να επηρεάσει τη ζωή όχι μόνο στα βόρεια αλλά και αλλού με τρόπους που ακόμη δεν γνωρίζουμε».

Πυκνή βλάστηση καταλαμβάνει τους πολικούς πρόποδες των Ουραλίων στη Δυτική Σιβηρία Πηγή Prof. Bruce Forbes