Πίσω από τη βόμβα-Spiegel του Γιάνη Βαρουφάκη

07/05/2011

"Η κυβέρνηση Παπανδρέου εξετάζει το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ και δημιουργίας δικού της νομίσματος." Όπως ήταν λογικό δεν πρόλαβε να αναρτηθεί το άρθρο που περιείχε αυτή την βόμβα στο διαδικτυακό Spiegel και άρχισαν οι διαψεύσεις της κυβέρνησης, των Ευρωπαίων ιθυνόντων κλπ.
Ότι η κυβέρνηση ποτέ δεν σκέφτηκε να θέσει θέμα εξόδου από την ευρωζώνη είναι δεδομένο. Από την άλλη, η τιμωρία όσων κατ´ εξακολούθηση διαψεύδονται διαψεύδοντας (αυτά που είναι σίγουρο ότι θα συμβούν μετά από πολύ λίγο) είναι το να μην λαμβάνει κανείς σοβαρά τις διαψεύσεις τους. Όταν μάλιστα η συνήθης διάψευση συνοδεύεται από την συνήθη κατηγορία ότι πίσω από την δημοσίευση κρύβεται συνωμοσία καιροσκόπων, η αξιοπιστία της διάψευσης καταποντίζεται ακόμα περισσότερο.
Τι συνέβη λοιπόν; Ακολουθεί η ερμηνεία μου.

Όπως είπα ήδη, η κυβέρνηση ποτέ δεν σκέφτηκε να θέσει θέμα εξόδου από το ευρώ. Ούτε καν ως διαπραγματευτικό ατού. (Έτσι κι αλλιώς η κυβέρνησή μας δεν έχει διακριθεί για τις διαπραγματευτικές της επιδόσεις. Αν ξεκινούσε τώρα με αυτή την απειλή θα θύμιζε το ποντίκι που απειλεί τον ελέφαντα ότι αν δεν του κάνει το χατίρι θα κρατήσει την αναπνοή του μέχρι να σκάσει.) Σημαίνει όμως αυτό ότι το Spiegel δημοσιεύει ψέματα παίζοντας το παιχνίδι κάποιων καιροσκόπων;
Ας σοβαρευτούμε. Πρόκειται για σοβαρό περιοδικό, μέρος κατά κάποιον τρόπο του γερμανικού συστήματος εξουσίας. Ποτέ δεν θα δημοσίευε μια τέτοια βόμβα χωρίς να έχει κάποιο πάτημα μόνο και μόνο για να κάνει το χατίρι κάποιων καιροσκόπων. Αυτό που έκανε ήταν να πάρει μια μικρή αλήθεια, να την σερβίρει χωρίς τις επεξηγήσεις που θα απέτρεπαν την δημιουργία κλίματος πανικού σε όλα τα μήκη και πλάτη, και να περιμένει να δει τι θα γίνει καθώς ο πανικός εξαπλώνεται. Γιατί; Για να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα, εκ μέρους ισχυρών κύκλων του Γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών κυρίως στην κα. Μέρκελ και, σε κάποιο βαθμό, στον κ. Παπανδρέου.
Ποια ήταν η μικρή αλήθεια στην οποία το γερμανικό περιοδικό στήριξε το μήνυμά του; Ότι (και αυτό είναι κοινώς γνωστό) ο Γιώργος Παπανδρέου έχει ζητήσει από συνεργάτες του, εδώ και καιρό, να επεξεργαστούν λογιών-λογιών σενάρια, ακόμα και αυτό μιας (απίθανης) αποχώρησης από το ευρώ. Υπό αυτή την έννοια όντως η ελληνική κυβέρνηση έχει εξετάσει και αυτό το ενδεχόμενο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διανοήθηκε καν να το ενστερνιστεί.
Έτσι λοιπόν "έχτισε" το Spiegel το θέμα του: Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι μια (απίθανη) έξοδος από το ευρώ έχει μελετηθεί, δεν αναφέρθηκε καθόλου (παραβιάζοντας την δημοσιογραφική δεοντολογία) στο ότι η έξοδος από το ευρώ δεν συζητείται καν και, κατόπιν, αναφέρθηκε στην χτεσινή συνάντηση στο Λουξεμβούργο όπου κεντρικό θέμα συζήτησης είναι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (και όχι μόνο). Έτσι, εξ επί τούτου, ξεκίνησε μια φιλολογία περί συζήτησης στο eurogroup εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.
Γιατί διέπραξε αυτή την δημοσιογραφική παρασπονδία το Spiegel; Για να ενισχύσει καιροσκοπικά παιχνίδια (όπως λέει η κυβέρνησή μας, η οποία με αυτούς τους ισχυρισμούς έχει χάσει το επικοινωνιακό παίγνιο οριστικά); Όχι, βέβαια. Το διέπραξε γιατί (όπως γράφουν και οι Financial Times) το Spiegel είναι ταγμένο στον αγώνα των συμβούλων του Γερμανού υπουργού οικονομικών, του κ. Schauble, να πείσουν την Γερμανίδα καγκελάριο να σταματήσει να κωλυσιεργεί, να δηλώσει ευθαρσώς ότι το Μνημόνιο απέτυχε, ότι και τα αντίστοιχα μνημόνια της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας δεν θα έχουν καλό τέλος, ότι ήρθε η ώρα της αναδιάρθρωσης του χρέους της περιφέρειας με παράλληλη αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης όλης της ευρωζώνης.
Και γιατί προχώρησε στην χρήση της πυρηνικής βόμβας (δηλαδή της απειλής ότι ένα κράτος-μέλος μπορεί να τεθεί εκτός ευρωζώνης); Η απλή απάντηση είναι: Για να δώσει ένα απτό παράδειγμα στην κα Μέρκελ, και λιγότερο στον κ. Παπανδρέου, ότι υπάρχουν πολύ χειρότερα πράγματα από την αναδιάρθρωση του χρέους μιας ή περισσότερων χωρών. Υπάρχει η αποδόμηση του ευρώ. Υπάρχει η προοπτική μιας νέας σειράς στοιχημάτων όχι για το ποια χώρα θα χρεοκοπήσει εντός της ευρωζώνης αλλά πόσο γρήγορα θα αρχίσει η σταδιακή διάλυση της νομισματικής ένωσης. Να τους δώσει να καταλάβουν ότι ήρθε η ώρα να τελειώσουν τα ψέματα, τα θαλασσοδάνεια σε πτωχευμένα κράτη, η άρνηση με την οποία αντιμετωπίζεται η τραπεζική Κρίση κλπ κλπ. Να τους εξαναγκάσει να αρχίσουν να συζητούν για αυτά τα οποία έπρεπε να μιλούν ένα χρόνο τώρα.
Περιληπτικά, λοιπόν, ερμηνεύω το δημοσίευμα του Spiegel ως ένα ημι-ψεύδος το οποίο μάλλον ευεργετικό θα είναι για την Ευρώπη γενικά και την Ελλάδα ειδικότερα. Το γερμανικό περιοδικό δεν έγραψε ακριβώς ψέματα. Απλά δεν έγραψε όλη την αλήθεια με σκοπό να τρομάξει τους αρχηγούς των κρατών μας εμφανίζοντας τον μπαμπούλα του σταδιακού ξηλώματος του ευρώ. Γιατί; Με στόχο (α) να δείξει στην κα Μέρκελ το απαίσιο πρόσωπο της πραγματικής απειλής που ελλοχεύει αν συνεχιστεί η σημερινή πορεία, και (β) να αναγκάσει τον κ. Παπανδρέου να σταματήσει να λέει αυτό που έβαλε τον κ. Πεταλωτή να επαναλάβει ρο βράδυ της Παρασκευής: "Η ελληνική κυβέρνηση έχει ένα πρόγραμμα που τηρεί με επιτυχία, ήδη καταρτίζουμε και σε λίγο θα καταθέσουμε ένα στρατηγικό σχέδιο της χώρας μας για την οριστική έξοδο από την κρίση, τον οδικό χάρτη."
Για να πω το ίδιο πράγμα λίγο διαφορετικά, το δημοσίευμα του Spiegel αποτελεί ένα απλό μήνυμα από κύκλους του γερμανικού υπουργείου οικονομικών: Το Μνημόνιο, κυρίες και κύριοι, απέτυχε. Θα ακολουθήσει μια γενναία αναδιάρθρωση, την οποία πρέπει να φοβόμαστε λιγότερο από την κατάρρευση που θα φέρει η εμμονή στην μη αναδιάρθρωση, και πολλές σημαντικές θεσμικές αλλαγές. Ένα χρόνο μετά, εισερχόμαστε στην μετα-Μνημονιακή εποχή.