Βορίδης πριν και μετά

1 εικόνα

του Νίκου Μπίστη

Παρακολούθησα την Κυριακή το βράδυ τους«Πρωταγωνιστές» του Σταύρου. Ένας από αυτούς ήταν ο Μάκης Βορίδης. Λέω λοιπόν να σας διηγηθώ την μικρή μας ιστορία σε συνέχεια και του προηγούμενου άρθρου μου (Λάου- Λάου) στο Protagon. Με τον Βορίδη έχουμε να βρεθούμε και να μιλήσουμε πάνω από δέκα χρόνια. Δεν έτυχε ούτε να «τρακάρουμε» στον δρόμο. Υπήρχε όμως ένα διάστημα, τον καιρό του εκσυγχρονισμού, που βρισκόμασταν συχνά πυκνά στην τηλεόραση. Αυτός ήταν επικεφαλής της μικρής φανατικής ακροδεξιάς οργάνωσης Ελληνικό Μέτωπο και εγώ της μικρής και φανατικά εκσυγχρονιστικής Ανανεωτικής Εκσυγχρονιστικής Κίνησης της Αριστεράς. Τα ζητήματα που μας χώριζαν ήταν πολλά, ιδεολογικά και εφαρμοσμένης πολιτικής (ελληνοτουρκικά, ταυτότητες, Αλβανοί μετανάστες κλπ) και άλλο που δεν ήθελαν οι υπεύθυνοι των εκπομπών για να στήσουν καυγά. Παραδόξως καυγάς όπως τον ήθελαν δεν έβγαινε, ο ένας περίμενε τον άλλον να τελειώσει και υπερασπίζαμε τις απόψεις μας σταθερά χωρίς προσωπικές επιθέσεις. Μου έκανε εξ’ αρχής εντύπωση η ηπιότητα του λόγου του σε αντιδιαστολή με την βαναυσότητα των φασιστικών ιδεών που εκπροσωπούσε.

Μια μέρα πιάσαμε κουβέντα φεύγοντας από κάποιο κανάλι. Είχαμε ένα κοινό στοιχείο, ήμασταν και οι δύο

απόφοιτοι του Κολλεγίου Αθηνών. Τα χρόνια της δικτατορίας είχαμε εγκαθιδρύσει στο Μαθητικό Συμβούλιο του Κολλεγίου την- παρά φύσιν-  κυριαρχία της Αριστεράς. Θα εκπλαγείτε αν μάθετε πόσα στελέχη του ΚΚΕ και κυρίως του ΚΚΕ Εσωτερικού ήσαν απόφοιτοι Κολλεγίου. Στην περίφημη δεκαμελή επιτροπή της Νομικής το 1972 τέσσερις στους δέκα ήταν από το Κολλέγιο. Η κυριαρχία αυτή κράτησε κάποια χρόνια και μετά το σχολείο της φιλελεύθερης μεγαλομεσαίας αστικής τάξης (μην βιαστείτε να με κατατάξετε εκεί, είχα μπει με υποτροφία) ήρθε στα φυσιολογικά του. Το 1983 με τον Βορίδη το Μαθητικό Συμβούλιο πήγε στο άλλο άκρο. Είχα λοιπόν το εύλογο ενδιαφέρον να γνωρίσω καλύτερα αυτόν που εκπροσωπούσε την μεταστροφή αυτή. Ο φίλος μου ο Γιάννης Δρόσος, καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με πληροφόρησε ότι είχε δώσει ένα  δεκάρι στον Βορίδη για μια εργασία του για τον Χέγκελ. « Ήταν πολύ καλή η εργασία του. Του έδωσα το δεκάρι και γιατί το άξιζε και γιατί ήθελα να καταλάβει ότι εμείς οι αριστεροί που τα βάλαμε με την χούντα του δεν είμαστε κομπλεξικοί ούτε μνησίκακοι». Την τελευταία φορά που βρεθήκαμε και πιάσαμε κουβέντα το αποτόλμησα: «Είσαι καλό μυαλό και θα πας χαμένος με αυτά που λες. Γιατί δεν πας στην ΝΔ;» Ειλικρινά δεν θυμάμαι ακριβώς τι μου απάντησε. Δεν θέλω; Δεν με θέλουν; Δεν γίνεται; Ειλικρινά δεν θυμάμαι. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι δεν έδειξε έκπληξη, μου έδωσε την εντύπωση  ότι είχε συνειδητοποιήσει το αδιέξοδο και κάτι σκεφτόταν. Μετά δεν ξαναβρεθήκαμε, οι δρόμοι μας ήταν και παραμένουν αντίθετοι.

Παρακολούθησα έκτοτε την πορεία του με ενδιαφέρον. Έξυπνος άνθρωπος με όπλο την κοινή λογική και την χεγκελιανή διαλεκτική δεν δυσκολεύτηκε να κυριαρχήσει στα σαλόνια της δεξιάς πολυκατοικίας. Προδιαγραμμένη η άνοδος του. Αλλά όπως όλους μας το παρελθόν τον ακολουθεί και απαιτούνται καθαρές εξηγήσεις. Ο ήπιος λόγος δεν αρκεί, πόσο μάλλον όταν είναι φανερό ότι γίνεται με τέτοια επιτήδευση που εύλογα προκαλεί δυσπιστία. («Τα προβλήματα θα αντιμετωπιστούν με αγάπη» , είπε στην πρώτη του δήλωση ο Υπουργός Βορίδης. Ούτε σε κατηχητικό να είμασταν). Όπως ένας σταλινικός δεν μπορεί να πείσει για την ειλικρίνεια της μεταστροφής του αν δεν καταδικάσει απερίφραστα τον σταλινισμό το ίδιο και ένας οπαδός της χούντας δεν πείθει για την δημοκρατική του προσήλωση αν δεν καταδικάσει απερίφραστα την δικτατορία. Εδώ δεν χωρούν «ναι μεν αλλά» και « οι ιστορικές συνθήκες επέβαλλαν τότε σε ένα δεξιό μια συμπεριφορά που σήμερα δεν συνάδει κλπ». Και σε αυτό ακριβώς το σημείο τόσο στην έξυπνη  συνέντευξη του στο Θεοδωράκη όσο και σε άλλες δηλώσεις του για την θητεία του ως πρόεδρος της νεολαίας της φιλοχουντικής ΕΠΕΝ ο Βορίδης  τα μάσησε και προσπάθησε να αποφύγει το πικρό ποτήρι. Πήγαινε να κάνει ένα βήμα αλλά το πόδι του έμενε μετέωρο σαν κάτι να τον τραβούσε πίσω. Όμως αν δεν ξεκαθαρίσεις ρητά και κατηγορηματικά με το παρελθόν ελλοχεύει ο κίνδυνος να επανέλθεις στα ίδια όταν θεωρήσεις ότι άλλαξαν πάλι οι αντικειμενικές συνθήκες. Όπως το ΚΚΕ το 2011 ανακάλυψε πάλι τον Στάλιν και αποκατέστησε  τον Ζαχαριάδη έτσι κάποιοι άλλοι αύριο μπορούν να ανακαλύψουν και πάλι την κρυφή γοητεία του Μεταξά, του Παπαδόπουλου και του Ιωαννίδη. Και το θέμα δεν έχει μόνο ιστορική διάσταση σε καιρούς ταραγμένους σαν αυτούς που έρχονται. Δεν θέλω να τον αδικήσω , να θεωρήσω υποκριτική όλη την στάση του και να κάνω ότι δεν άκουσα θετικές διαφοροποιήσεις σε θέματα ταμπού για ένα ακροδεξιό. Η διαπίστωση ότι η βία ποτέ δεν οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα (σαν να διάβασε την πολιτική διαθήκη του Κύρκου) μπορεί να ακούγεται κοινότοπη αλλά έχει σημασία όταν εκφωνείται  από τον πάλαι ποτέ εκπρόσωπο ενός ρεύματος που την είχε θεοποιήσει. Αν μάλιστα καταδίκαζε και την βία κατά των μεταναστών θα ήταν ακόμα καλύτερα.

Ας μην είμαστε πλεονέκτες και ας θεωρήσουμε ότι το όλον περιλαμβάνει το μέρος αν και στην πολιτική αυτά δεν είναι αυτονόητα. Κρατάω και τις αποστάσεις που πήρε από την φυλετική θεωρία του αίματος στο ερώτημα αν ένα παιδί μεταναστών μπορεί να γίνει Έλληνας πολίτης. Ζορίστηκε, ξίνισε, αλλά δεν το απέκλεισε. Συμπέρασμα: πολύ νωρίς για να βγει συμπέρασμα . Το βήμα είναι ακόμα στον αέρα, το πόδι σηκώθηκε αλλά δεν ξέρουμε  ακόμα   αν θα πατήσει μπροστά η θα γυρίσει στην αφετηρία. Σε όλη την συνέντευξη στο Σταύρο μου έδωσε την εντύπωση ότι ζητούσε χρόνο. Είναι δίκαιο να τον έχει. Μέχρι τότε είναι δίκαιο να έχουμε και εμείς τις αμφιβολίες μας.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών