Η παράσταση της φοροδιαφυγής

... 'παράσταση' με την έννοια της 'αντίληψης περί', όπως λέμε 'παράσταση νίκης'.
Διαβάζω για την πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα της GPO για την ΕΣΕΕ με θέμα φόρους, φοροδιαφυγή και άλλα. Αναλυτικό ρεπορτάζ εδώ (δεν βρίσκω την παρουσίαση της GPO). Σε δύο σημεία προκύπτουν σημαντικές αναντιστοιχίες.
Πρώτο: Τι δηλώνω για εμένα ή τι πιστεύω για τους άλλους;
"Σοκαριστικό ότι πάνω από τους μισούς πολίτες πιστεύουν ότι οι άλλοι μισοί κλέβουν την εφορία. Το 53% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι περισσότεροι από τους μισούς συμπολίτες τους φοροδιαφεύγουν συστηματικά. Μόλις όμως το 16,4% παραδέχεται ότι έχει φοροδιαφύγει αποκρύπτοντας εισοδήματα"
Οι εκτιμήσεις για φοροδιαφυγή που προκύπτουν από μελέτες, δείχνουν οτι ο πραγματικός αριθμός είναι πιο κοντά στο "περισσότεροι από τους μισούς"  'άλλους', παρά στο 16% του 'εγώ'. Φυσικό είναι οτι πολλοί φοβούνται να δηλώσουν τη δική τους παρανομία. Αλλά η διαφορά είναι τεράστια, και εγείρει το ερώτημα γιατί είναι τόσο μεγάλη.
Στην περίπτωση των ερευνών για τη διαφθορά, για παράδειγμα, νομίζω οτι η 'παράσταση' της διαφθοράς δεν διαφέρει τόσο πολύ από αυτό που προκύπτει από τις ερωτησεις για την συμμετοχή του ερωτώμενου σε δωροδοκία. Ισως επειδή στη δωροδοκία δεν νοιώθει τόσο ένοχος, γιατί ο κύριος
υπεύθυνος είναι (ή νομίζουμε οτι είναι) ο άλλος, ο δωρολήπτης.
Ισως αυτό να εξηγεί οτι "Πιο θαρραλέα και ειλικρινά το 46,3% δηλώνει ότι έχει συμβάλει στο να φοροδιαφύγει κάποιος (μη ζητώντας πχ απόδειξη)."
Δεύτερο: Τι ακούω γενικά ή τι διαπιστώνω ο ίδιος;
"Σε ό,τι αφορά την φοροδιαφυγή με κριτήριο το μέγεθος της επιχείρησης έξι στους δέκα πολίτες (58,4%) θεωρούν ότι οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες φοροδιαφεύγουν λιγότερο από τις μεγάλες εταιρίες. ...
Σε ό,τι αφορά τη φοροδιαφυγή στις ΜμΕ, η κοινή γνώμη πιστεύει σε ποσοστό 39,5% ότι είναι μέτρια και το 22,1% μικρή, ενώ μόνο το 34,9% υποστηρίζει ότι η φοροδιαφυγή από τις ΜμΕ είναι μεγάλη.
Σε ό,τι αφορά στα επαγγέλματα πρωταγωνιστές, σύμφωνα με τους πολίτες, στη φοροδιαφυγή αναδεικνύονται: τα Ιατρεία (88,6%), οι τεχνίτες (85,4%), τα Δικηγορικά γραφεία/συμβολαιογραφεία (75,2%), οι χώροι εστίασης (57,9%),
Πολύ μικρότερο καταγράφεται το ποσοστό φοροδιαφυγής στα μικρά εμπορικά καταστήματα (37,6%), στα πρατήρια βενζίνης (44,1%) και στα σούπερ μάρκετ (17,7%)."
Στην τελευταία πρόταση, τα μικρά εμπορικά καταστήματα φοροδιαφεύγουν πολύ περισσότερο από τα σουπερμάρκετ, αλλά στην πρώτη, οι μεγάλες εταιρίες περισσότερο από τις μικρές.
Εξηγείται, πιστεύω, από το οτι όλοι έχουν άμεση εμπειρία από ψώνια σε σουπερμάρκετ και σε μικρομάγαζα. Εχουν κάνει την δική τους παρατήρηση: 'δίνει ή δεν δίνει απόδειξη'; Με βάση αυτό, τα σουπερμάρκετ προφανώς δεν φοροδιαφεύγουν, και αυτό αποτυπώνεται στις απαντήσεις. Φυσικά ένα σουπερμάρκετ μπορεί να φοροδιαφεύγει με άλλους τρόπους, και είναι και μεγάλη επιχείρηση. Εδώ φαίνεται πώς η άμεση εμπειρία υπερκεράζει όσα άκουσαν στο καφενείο ή στην τηλεόραση.
Σίγουρα υπάρχουν εδώ κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Για τους επιστημονες που θέλουν να σχεδιάσουν πιο σωστά τις έρευνες τους: άλλο το νομίζω, άλλο το είδα με τα μάτια μου, άλλο το έκανα. Το μεσαίο είναι μάλλον το πιο αξιόπιστο, όταν μιλάμε για φαινόμενα παρανομίας.
Για τους επικοινωνιολόγους των εταιριών (και αντίστοιχα, κομμάτων, οργανισμών, κτλ) που θέλουν να βελτιώσουν το προφίλ του οργανισμού τους: η άμεση εμπειρία του κοινού μπορεί να αντισταθμίσει την αρνητική δημοσιότητα των ΜΜΕ.